| 
           
          
        Aðskilnaðarstefnan
        (Apartheid) stuðlaði að aðskilnaði kynþátta í Suður-Afríku. 
        Þetta orð er úr afrikaans og þýðir aðskilnaður og var
        notað um stefnu hvítu minnihlutastjórnarinnar í landinu í málefnum
        þeldökkra íbúa landsins.  Í
        nóvember 1993 náðist samkomulag um að segja skilið við þessa
        stefnu og fyrstu almennu kosningarnar með þátttöku allra litarhátta
        urðu að veruleika árið eftir. 
           
          
        Þjóðarflokkurinn
        (NP) barðist fyrir aðskilnaði hvítra og þeldökkra fyrir
        kosningarnar 1948 og eftir sigur flokksins var aðskilnaðurinn lögleiddur
        allt til 1990.  Þessi
        vinnubrögð Þjóðarflokksins voru gagnrýnd á alþjóðavettvangi og
        mörg lönd beittu Suður-Afríku viðskiptaþvingunum. 
        Þrátt fyrir afnám laga um aðskilnað, viðgengst enn þá
        efnahagsleg- og stjórnmálaleg mismunun milli svartra og hvítra og
        vart er að búast við snöggum umskiptum. 
           
          
        
        Aðskilnaðarlögin
        drógu fólk í þrjá aðaldilka: 
        Hvíta, bantú (svarta) og þeldökka (blandað). 
        Síðar bættust fólk af asískum uppruna við sem fjórði
        flokkurinn.  Þessi lög kváðu
        á um búsetu hvers flokks fyrir sig og menntunarskilyrði. 
        Þau bönnuðu líka félagslega blöndun þessara hópa og komu
        í veg fyrir aðgang svartra og þeldökkra að stöðum í stjórn
        landsins.  Þau höfðu gífurlega
        víðtæk áhrif á líf hinna undirokuðu og splundruðu stundum fjölskyldum
        vegna sérstakra ákvæða um vega- og leyfisbréf. 
        Sem dæmi má nefna, að eiginmenn gátu ekki heimsótt
        eiginkonur, sem unnu á svæðum hvítra, ef þeir höfðu ekki
        atvinnuleyfi þar.  Fólkið, sem mótmælti aðskilnaðinum opinberlega, var álitið
        kommúnistar og stjórn landsins kom á ströngum öryggisreglum, sem
        gerði landið að lögregluríki. 
           
          
        Landið
        á langa sögu aðskilnaðar og yfirráða hvítra áður en lögin tóku
        gildi.  Árið 1910 var seta
        á þingi takmörkuð við hvíta og eftir 1913 var svörtum úthlutað
        13% af heildarflatarmáli landsins til búsetu. 
        Margir mótmæltu þessum takmörkunum. 
        Árið 1912 var Afríska þjóðarráðið (ANC) stofnað til að
        berjast gegn þessari stefnu stjórnarinnar. 
        Á sjötta áratugnum lýsti ANC því yfir, að Suður-Afríka væri
        eign allra íbúa landsins, svartra og hvítra, og vann að afnámi aðskilnaðarstefnunnar. 
        Eftir fjölda uppreisna og óeirða, sem leiddu til fjöldamorðanna
        í Sharpeville í marz 1960, bannaði stjórnin alla stjórnmálaflokka,
        þ.m.t. ANC 
           
          
        
        Á
        árabilinu 1960-75 reyndi stjórnin að stuðla að mismunandi þróunarferli
        fyrir svarta og hvíta.  Komið var á fót heimalöndum (Bantustan) fyrir svarta, sem
        urðu sjálfstæðar smáeiningar. 
        Hvítu íbúarnir komust þannig yfir 80% alls landsins. 
        Ólga og ofbeldi óx, verkföll og verkbönn urðu daglegt brauð
        og mótmælaaðgerðum andstæðinga aðskilnaðarstefnunnar fjölgaði
        stöðugt.  Fall nýlendustjórnanna
        í Mozambique, Zimbabwe og Angóla neyddu stjórn Suður-Afríku til að
        slaka svolítið á taumunum. 
           
          Allt
        frá miðjum áttunda áratugnum fram á hinn níunda stuðlaði ríkisstjórnin
        að ýmsum umbótum og leyfðu m.a. stofnun verkalýðsfélaga svartra
        og takmarkaða stjórnarandstöðu. 
        Stjórnarskráin, sem var samþykkt 1984, gerði ráð fyrir setu
        fulltrúa fólks af asískum uppruna og þeldökkra á þingi en svartir,
        75% þjóðarinnar, voru enn þá útilokaðir.  Þessi niðurstaða leiddi til uppreisna í borgum landsins
        og þrýstingur erlendra ríkja óx. 
        Ríkisstjórn landsins lét smám saman undan og árið 1990 lýsti
        nýkjörinn forseti landsins, F. W. de Klerk yfir afnámi aðskilnaðarstefnunnar
        og leysti foringja ANC, Nelson Mandela úr haldi. 
        Hann varð síðan fyrsti blakki forseti landsins eftir
        forsetakosningarnar árið 1994 og stýrði samsteypustjórn með Þjóðarflokknum. 
           
          
        Í
        maí 1996 var samþykkt ný stjórnarskrá í anda lýðræðis og vestræns
        skilnings á kynþáttamálum.  Mandela var hælt á hvert reipi fyrir þennan árangur eftir
        tveggja ára undirbúning.  Það
        var mikill sigur fyrir hann að rúmlega tveir þriðjungar þingmanna
        samþykktu stjórnarskrána aðeins tólf klukkustundum áður en
        fresturinn til þess rann út 8. maí. 
        Þjóðarflokkurinn með de Klerk í fararbroddi dró sig út úr
        samsteypustjórninni daginn eftir vegna mikilla fyrirvara um stjórnarskrána. 
           
          
        
        Fjöldamorðin
        í Sharpeville.  Sharpeville
        er borg í Transvaal.  Þar
        hóf lögreglan skothríð á hóp mótmælenda 21. marz 1960, drap 69
        manns, þ.á.m. konur og börn og særði a.m.k. 180 manns. 
        Hinn 30. marz lýsti stjórn landsins yfir neyðarástandi og
        fangelsaði u.þ.b. 11.700 manns.  ANC
        og PAC voru bönnuð  og
        neydd til að fela starfsemi sína eða fara í útlegð. 
        Í kjölfarið sögðu bæði samtökin skilið við þá stefnu
        sína að mótmæla friðsamlega og snéru sér í auknum mæli að
        vopnuðum átökum.  Aðgerðir
        stjórnar Suður-Afríku ollu gífurlegri öldu mótmæla á alþjóðavettvangi
        og fordæmingu Sameinuðu þjóðanna. 
        Fjöldamorðin mörkuðu þáttaskil í sögu landsins eftir síðari
        heimsstyrjöldina.  Það
        einangraðist æ meir næstu þrjá áratugina vegna viðskiptabanns og
        annarra aðgerða erlendra ríkja og alþjóðasamtaka.  |