Sambandslýðveldið
Argentína telur 23 fylki auk höfuðborgarinnar, Buenos Aires.
Skipting landsins í fylki varð niðurstaða langrar baráttu
milli stuðningsmanna hennar og þeirra, sem aðhylltust eina stjórn
fyrir allt landið. Stjórnarskráin
frá 1853 var löguð að hinni bandarísku og árið 1994 sá hún
dagsljósið. Hún gerði ráð
fyrir að forsetar landsins mættu bjóða sig fram til tveggja kjörtímabila
í senn, sem var ekki leyft áður, og nokkrar aðrar breytingar greindu
hana frá stjórnarskránni frá 1853.
Framkvæmdavaldið
er í höndum forsetans, sem er kjörinn ásamt varaforseta til fjögurra
ára hverju sinni. Forsetinn
er æðsti yfirmaður hersins og skipar forsætisráðherra og alla embættismenn,
borgaralega og í hernum. Þingið
er í tveimur deildum, 72 þingmanna öldungadeild og 257 sæta fulltrúadeild. Öldungar eru kosnir til sex ára, þrír frá hverju fylki
og höfuðborginni. Þingmenn
fulltrúadeildarinnar eru kosnir til fjögurra ára í samræmi við íbúafjölda
kjördæmanna. Hvert fylki
hefur sína eigin stjórn, sem annast löggjafar-, framkvæmda- og dómsvald,
líkt og alríkisstjórnin.
Réttarkerfi landsins
skiptist í ríkis- og fylkisdómstóla.
Dómarar hæstaréttar eru skipaðir með samþykki öldungadeildarinnar.
Sambandsdómarar eru skipaðir til lífstíðar samkvæmt stjórnarskránni,
en sumir þeirra starfa einungis þann tíma, sem ríkisttjórnirnar
starfa, sem skipuðu þá.
Stjórnmálaflokkar.
Flokkakerfið hefur verið fallvalt, einkum á 20. öldinni.
Fjöldi flokka hefur verið stofnaður, tekið þátt í
kosningum og leystst upp við fæðingu annarra.
Meðal stærstu flokkanna eru Róttæki borgaraflokkurinn (miðflokkur,
sem hallast lítið eitt til vinstri), Réttlætisflokkurinn (þekktari
sem Peronistaflokkurinn; þjóðernis- og verkamannaflokkur),
Sameiningarflokkruinn (hófsamur vinstriflokkur klofningsmanna úr
Peronistaflokknum) og Sameiningarflokkruinn (frjálslyndir demókratar).
Menntamál.
Argentína er meðal menntuðustu þjóða í Latnesku-Ameríku
eins og fjöldi skóla og læsi landsmanna ber með sér.
Skólaskylda gildir fyrir barnaskóla og menntun er líka frí
gagnfræðaskólum og æðri menntastofnunum hins opinbera og ríkið
styrkir einaskóla. Æðri
menntun leið fyrir ritskoðun og aðrar aðgerðir einræðisstjórna
landsins á árunum 1976-83. Þjóðarháskólinn
í Córdoba (1613) er hinn elzti í landinu og háskólinn í Buenos
Aires (1821) er hinn stærsti. Aðrir
helztu háskólar eru í Mendoza, La Plata, Rosario og San Miguel de
Tucumán. Tækniháskólinn
er í Buenos Aires.
Heilbrigðis- og félagsmál.
Ríkið,
fylkin og sveitarstjórnir reka fremur þéttriðið net sjúkrahúsa og
heilsugæzlustöðva vítt og breitt um landið.
Þetta kerfi er fjármagnað með ýmiss konar sjúkratryggingum.
Heilsugæzla og sorpförgun eru í góðu lagi í þéttbýli en
víða í dreifbýli er pottur brotinn í þeim efnum.
Ýmsar farsóttir, s.s. bólusótt, kólera, gula og berklar,
valda ekki lengur vandræðum eða hefur verið útrýmt.
Félagsleg þjónusta
þróaðist mjög á fyrri forsetaárum Juan Peróns 1946-55.
Þá var komið á fót almannatryggingakerfi.
Húsnæðisskorts gætir samt sem áður í borgum, einkum vegna
stöðugs flótta úr dreifbýlinu til borganna.
Fátækrahverfi verða sífellt stærri í útjaðri þeirra og fólkið
notar það sem hendi er næst til að byggja sér skýli.
Þessi fátækrahverfi eru kölluð „miseries” og þar er
engin almenn þjónusta veitt. |