Arizona (295.276 km2) er sjötta stćrsta fylki BNA
og sambandsstjórnin á u.ţ.b. 42% ţess. Landiđ liggur frá
sjávarmáli upp í 21 m yfir sjó međfram Kóloradóánni, í
grennd viđ Yuma, og rís síđan hćst á Humphreystindi (3851m)
í San Francisco-fjöllum norđan Flagstaff. Međalhćđ
fylkisins yfir sjó er 1251m. Lögun fylkisins er nćstum
ferhyrnd og ummál ţess u.ţ.b. 635 km frá norđri til suđurs
og 555 km frá austri til vesturs.
Fylkinu má skipta í ţrjár landfrćđilegar einingar:
Sonoraeyđimörkina í suđvesturhlutanum, Kóloradósléttuna međ
hinu hrikalega Miklagljúfri, Lituđu eyđimörkinni og
Steinrunna skóginum í norđurhlutanum og Mexíkóska hálendiđ,
ađallega í miđ- og suđausthlutum fylkisins. Međal mikilla
fjallabálka fylkisins eru Big Horn, Castle Dome, Gila Bend,
Harcuvar, Maricopafjöll, Mogollon Rim (2000-2500m) og
Hvítufjöll viđ landamćrin ađ Mexíkó.
Kóloradóáin og ţverár hennar (Little Colorado og Gila) taka
til sín vatn úr öllum hornum fylkisins. Vatn ánna Salt,
Santa Cruz, San Pedro og Verde sameinast Gila áđur en hún
fellur til Kóloradóárinnar. Stíflur Kóloradóárinnar hafa
myndađ nokkur löng lón (Powell, Mead, Mohave og Havasu), sem
teygjast inn í nágrannafylkin. Svipuđ lón era đ finna í
farvegum ánna Gila og Verde.
Loftslagiđ. Međalárshiti er mjög mismunandi vegna
margbreytlegs landslags. Engu ađ síđur er hćgt ađ skipta
fylkinu í ţrjú ađalloftslagssvćđi: Hina ţurru
Sonoraeyđimörk (heitt á sumrin og frost flesta vetur),
Kóloradósléttuna (heitt og ađ mestu ţurrt á sumrin og kalt
og stormasamt á veturna) og Mexíkóska hálendiđ međ minni
hita en í Sonoraeyđimörkinni og frosti á veturna. Skráđur
hitamunur í fylkinu sveiflast á milli -40°C (1971 viđ McNary)
og 52,8°C (1905 í Parker).
Flóra og fána. Í eyđimörkunum vaxa kaktusar, mesquite-smátré
eđa runner og júkka en ofan ţeirra vaxa víđa tré (einir,
fura, birki, askur, elri o.ţ.h.
Međal stórra dýra má nefna dádýr, elgi, antelópur og
stórhyrnt sauđfé. Vísundar una sér í norđurhlutanum og
birnir á afskekktustu svćđum. Fjallaljón, greifingjar,
bifrar, otrar, ţvottabirnir, moskrottur og víslar eru uppi í
fjöllum. Villisvín (peccary eđa javelina) eru ţar líka. Í
Sonoraeyđimörkinni er fjöldi eđlutegunda (gila-risaeđlan),
köngullóategunda og snáka. Ernir, gammar, haukar og uglur
eru međal ránfugla fylkisins. Vinsćlar veiđitegundir eru
m.a. villikalkún, dúfur, akurhćnur og lynghćnur. Í ám og
vötnum eru silungur, bassi, blátálkni og krappi.
Auđlindir, framleiđsla og iđnađur. Talsvert er um lágćđa
kopargrýti, kol, sand, möl og stórgrýti. Einnig finnst
gull, silfur, blý, tin, molybden, sínk, vanadium, mangan,
kvikasilfur, úran, olíu og náttúrugas. Landbúnađurinn
byggist ađallega á rćktun nautgripa, bađmullar, framleiđslu
mjólkurafurđa, rćktun grćnmetis og heyafla, sítrusávaxta.
Skógrćkt og skógarhögg og fiskveiđar eru lítilvćgar
atvinnugreinar. Helztu framleiđsluvörur iđnađar eru
flutningatćki, elektrónísk tćki, vélbúnađur og málmvörur. |