Búseta manna í Arizona nær yfir margar teinaldir. Skipulögð
samfélög manna, s.s. Hohokam- og Anasazi-menning, urðu til
áður en hirðingjar apache- og navajo-manna komu á
sjónarsviðið. Fyrstu Evrópumennirnir, sem komu inn á
Arizonasvæðið, voru líklega fransiskutrúboðar og
landkönnuðurinn Marcos de Niza, sem veitti leiðangri þangað
forystu árið 1539 frá Mexíkóborg. Spænski landkönnuðurinn
Francisco Vásques de Coronado heillaðist af frásögnum Nizas
um auðlegð svæðisins og leiddi annan leiðangur frá Mexíkó
næsta ár. Þessi hópur fór yfir Kóloradóána og komst að
Miklagljúfri.
Sögur af náttúruauðæfum svæðisins löðuðu fleiri landkönnuði
að en árásir innfæddra drógu úr áhuga á nýlenduvæðingu.
Árið 1598 ákvað spænska stjórninað innlima þetta svæði í
Nýja-Spán. Jesúítatrúboðinn Eusebio Francisco Kino, sem
starfaði í Norður-Mexíkó, kynnti innfæddum kristni og
spænska menningu. Margar trúboðsstöðvar jesúíta voru
stofnaðar á fyrri helmingi 18. aldar og árið 1776 komu
spænsk stjórnvöld sér fyrir í Tucson. Í kjölfar alvarlegrar
uppreisnar innfæddra árið 1802, mexíkósku uppreisnarinnar
1821 og annarra uppreisna innfæddra 1827, hurfu landnemarnir
og trúboðarnir frá Arizona.
Amerískir landnemar, kaupmenn og landkönnuðir voru þá þegar
farnir að koma sér fyrir á svæðinu. Í mexíkóska stríðinu
(1846-48) náðu bandarískar hersveitir Arizona og Nýja-Mexíkó
undir sig. Friðarsamningar vorur undirritaðir í Guadalupe
Hidalgo og mexíkó lét þessi svæði norðan Gilaárinnar af
hendi til BNA. Hlutinn sunnar Gilaárinnar varð bandarískur
við Gadsden-landakaupsamninginn 1853. Tíu arum síðar, var
Arizona gert að sérstöku héraði en var fram að því hluti af
Nýja-Mexíkó. Innfæddir gerðu skæðar uppreisnir í
borgarastríðinu og héldu þeim áfram með hléum til 1896.
Bandaríkjaþing hafnaði umsókn Arizona um stöðu fylkis árið
1891. Árin 1904 og 1906 samþykkti þingið, að Nýja-Mexíkó og
Arizona sameiginlega sem fylki og fól fulltrúum þess að gera
drög að stjórnarskrá. Stjórnarskrárþingið lauk störfum 1910
og stjórnarskráin var staðfest í febrúar 1911. Skömmu síðar
samþykkti sambandsþingið fylkisréttindi fyrir Arizona.
William Taft, forseti BNA, neitaði að undirrita lögin vegna
þess, að stjórnarskrá Arizona gerði ráð fyrir afturköllun
skipunar dómara stjórnarskrárréttarins. Í ágúst samþykktu
þingið og forsetinn login með þeim skilyrðum, að skipun
dómaranna stæði og stjórnarskránni yrði breytt. Hinn 12.
desember 1911 og 14. febrúar 1912 var stjórnarskránni breytt
með lögum. Taft undirritaði yfirlýsingu um fylkisrétt 48.
fylkis BNA. Hinn 5. nóvember 1912 ákváðu kjósendur í
fylkinu að endurvekja ákvæðið um afturköllunina.
Árið 1948 fengu innfæddir kosningarétt og fóru að njóta
nokkurs af efnahagsábata fylkisins. Árið 1969 stofnuðu þeir
fyrsta háskóla BNA á verndarsvæðinu Tsaile (Navajo Community
College).
Þróun fasteignamarkaðarins í fylkinu leiddi til aukinnar
loftmengunar, mengunar vatnsbóla og uppdráttar eyðimerkur-
og skógasvæða. Ráðstafanir gegn þessari þróun hafa verið
ófullnægjandi og handahófskenndar. Vatnsveitukerfi (Central
Arizona Project), 541 km langt, sem kostaði 3,7 biljónir
US$, varð virkt fyrir Fönix 1985 og Tucson 1991. |