|
 Detroit í Michigan-fylki er sjöunda stærsta borg BNA
og kjarni stórborgarsvæðis. Íbúafjöldi
úthverfanna er hér um bil 4 sinnum meiri en í borginni sjálfri.
Á þessu svæði er heimsins mesta framleiðsla bifreiða, þannig
að borgin hefur verið kölluð Mótorborg, og auk þess er Detroit meðal
mestur iðnaðarborga BNA á öðrum sviðum.
Efnahagslegan vöxt borgarinnar má þakka mörgum þáttum, s.s.
legunni við Detroit-ána, sem býður greiða leið um Vötnin miklu og
greiðu samgönguneti, sem tengir borgina við aðra landshluta.
Ýmiss konar sérhæfður iðnaður
er tengdur bílaframleiðslunni, þannig að á uppgangstímum í þjóðfélaginu
nýtur borgin góðs efnahags en er viðkvæm fyrir samdrætti og bágum
kjörum landsmanna. Auk
bifreiða og hluta til framleiðslunnar skila verksmiðjur borgarinnar
stáli, málmvöru, vélbúnaði, efnavöru, skrifstofutækjum og lyfjum
á markaðinn. Á stórborgarsvæðinu
eru höfuðstöðvar margra risafyrirtækja eins og Ford Motor Company
og Chrysler Corporation. Þessum
stórfyrirtækjum fylgja sérhæfð þjónustufyrirtæki, sem annast m.a.
rannsóknir, hönnun, auglýsingar, almannatengsl, endurskoðun og fjármálastarfsemi.
Kjarni stórborgarsvæðisins
er niðri við Detroit-ána, þar sem fyrstu hvítu landnemarnir stigu
á land árið 1701. Þaðan liggur fjöldi gatna og stræta í
allar áttir, sumar fylgja jafnvel gömlu leiðunum, sem Indíánarnir
á svæðinu höfðu troðið um aldir. Niðri við ána eru m.a.
stór verzlanaklasi, Borgarskrifstofurnar, Henry og Edsel Ford-tónlistarhöllin,
Cobo-höllin (einhver stærsta sýningahöll BNA), Joe Louis-íþróttaleikvangurinn,
heimavöllur Red Wings (Þrastanna; íshokkí) og Hart Plaza.
Vestan þessa svæðis er Tiger-leikvangurinn, heimavöllur Tígranna,
meistaraliðs í hafnarbolta og til norðurs er eitt stærsta sjúkrahús
BNA með lækna-, skurð- og rannsóknarstofum og heilsugæzlu auk þess
að vera háskólasjúkrahús. General Motors og Fisher-byggingarnar
eru líka norðan miðborgarinnar (arkitekt Albert Kahn; þ.). Enn
einn skoðunarverður staður er Pewabic-leirmunagerðin (1907) austan
borgarmiðjunnar, sem var byggð fyrir Mary Chase Perry Stratton.
Glansflísar hennar skipuðu veigamikinn sess í byggingum á þriðja
áratugi 20. aldar. Vestan miðborgarinnar er Hersafnið Fort
Wayne (beztvarðveitta virkið, sem byggt var fyrir frelsisstríðið í
Miðvesturríkjunum). Það hýsir Indíánasafn Vatnanna
miklu og Tuskegee-flugmannasafnið, til minningar um fyrstu flugdeildina,
sem var skipuð þeldökkum.
Helzta, æðri
menntastofnun Detroit er Wayne ríkisháskólinn (1868). Við hliðhans er Menningarmiðstöð borgarinnar. Þar
er aðalbókasafnið, Sögusafnið, Horace H. Rackham menningarminnisvarðinn,
Miðstöð skapandi náms og Listastofnunin, sem hýsir m.a. stórt
veggverk, sem lýsir iðnaðinum íborginni (myndin er í 27 hlutum
eftir Mexíkóann Diego Rivera).
Antoine de La Mothe frá
Cadillac lét reisa virki og verzlunarstað við Detroit-ána árið
1701 til að veita framrás Breta við Vötnin miklu viðnám.
Nafnið Detroit er úr frönsku (détroit = við sundið).
Bretar náðu virkinu undir sig árið 1760 í Franska-indíánastríðinu.
Höfðingi Ottawa-indíánanna, Pontiac, sameinaði ættkvíslar
indíána við Vötnin miklu og í Ohio-dalnum til að hrekja Breta
brott og endurvekja sjálfstæði þeirra árið 1763.
Tilraun þeirra til að leggja virkið undir sig mistókst eftir
fimm mánaða umsátur. Árið 1805 var Detroit gerð að höfuðstað Michigan-héraði
og skömmu síðar eyðilagðist borgin í eldsvoða.
Árið 1810, eftir 109 ára tilveru, var Detroit lítið annað
en verzlunarstaður og virki með u.þ.b. 1650 íbúum. Fyrsta blómaskeiðið kom í kjölfar landvinninga frá indíánum
og tilkomu gufuskipanna á Vötnunum miklu 1818.
Opnun Erie-skurðarins árið 1825 jók enn á
efnahagsframfarirnar vegna 90% skemmri siglingartíma milli Detroit og
New York. Borgin varð síðan hliðið að landnámi norðurhluta Miðvesturríkjanna
og miðstöð skipasmíða og skyldra atvinnugreina.
Michigan varð fylki í BNA árið 1837 og Detroit höfuðstaður
þess næstu 10 árin.
Þegar járnbrautirnar
voru lagðar eftir 1840, einkum eftir að Chicago tengdist þeim árið
1852, varð Detroit aðalmiðstöð iðnaðar og flutninga (timburs,
korns o.fl.) frá innhéruðunum. Þessi
þróun ýtti undir frekari iðnvæðingu og í lok 19. aldar var
Detroit orðin að iðnaðarborg með 226.000 íbúa.
Framleiðslan var fjölbreytt, járn, stál, ofnar, hjól og öxlar,
leður, efnavörur, mótorar og skip.
Iðnfyrirtækin og uppsöfnun fjármagns og vinnuafls voru grundvöllur
framsóknar í nýjum iðnaði, bílaframleiðslunni, sem átti eftir að
tryggja hag borgarinnar á 20. öldinni.
Fyrstu bílaverksmiðjurnar voru stofnaðar 1899 og 1903 (Ransom Eli
Olds og Henry Ford). Fjöldaframleiðslan, sem gerði miðstéttarfólki
fjárhagslega kleift að kaupa bíla, hófst á öðrum og þriðja áratugnum.
Íbúum borgarinnar fjölgaði hratt eftir 1840. Bílaiðnaðurinn
varð fyrir miklu áfalli í heimskreppunni á fjórða áratugi 20.
aldar. Árin 1936 og 1937 skipulögðu verkamenn í bílaiðnaðnum
verkföll, sem leiddu til viðurkenningar aðalframleiðendanna á
tilverurétti Sameiðaða verkalýðsfélagi starfsmanna í bílaiðnaði
í BNA. Þessar aðgerðir verkalýðsins, sem voru með hinum
mikilvægustu á öldinni, höfðu áhrif á afkomu þúsunda verkamanna
í Detroit og öðrum borgum. Í síðari heimsstyrjöldinni voru
bílaverksmiðjurnar nýttar til framleiðslu hergagna, s.s. skriðdreka,
flugvéla og kafbáta. Þá fékk borgin nafnið Vopnabúr lýðræðisins.
Í stríðinu og fyrstu árunum eftir það styrktist efnahagur
borgarinnar og innflytjendum fjölgaði gífurlega (1.850.000 árið
1957). Næstu árin þar á eftir ríkti mikil félagsleg spenna
í Detroit og öðrum borgum. Sumar urðu gjaldþrota og
fátækrahverfi spruttu upp í útjöðrum þeirra, þar sem íbúunum
fjölgaði stöðugt. Sumarið 1967 urðu kynþáttaóeirðir í
Detroit en svolítið dró úr spennunni á áttunda áratugnum og
árið 1973 var Coleman Young kosinn fyrsti svarti borgarstjórinn.
Hann starfaði sem slíkur í fimm kjörtímabil til 1994.
Áætlaður íbúafjöldi árið 1990 var rúmlega 1 miljón. |
