Perú efnahagslífið,
Flag of Peru


PERÚ
EFNAHAGSLÍFIÐ

.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Hráefni í jörðu eru gífurlega mikil (kopar, járn, blý, sink, bismút, fosfat og magnesíum).  Gull og silfur finnast í miklu magni auk annarra sjaldgæfra málma og olíusvæðin eru meðfram nyrztu ströndum.  Rannsóknir í austustu regnskógasvæðunum gefa til kynna talsverðar olíubirgðir í jörðu.  Fjármagnsskortur hefur tafið rannsóknir, fjármögnun námuvinnslu og uppbyggingu samgangna og verðsveiflur á heimsmarkaði hafa valdið miklum erfiðleikum.  Landfræðileg lega hefur einnig hindrað aðgang að mörgum verðmætum efnum í jörðu, sem liggja víða ofar 3600 m uppi í fjöllum eða í frumskógum Amasón.

Orkumál.  Vatnsafl til rafmagnsframleiðslu er ærið í landinu.  Árnar, sem streyma til austurs um Amasónlægðina, eru einkum fýsilegar til virkjunar.  Stórar virkjanir voru byggðar við árnar Santa og Mantaro og áætlanir eru uppi um beizlun vatnsaflsins og jarðhita víðar.  Flestar núverandi virkjana hafa verði samtengdar og rúmlega 75% rafmagns er framleitt í vatnsorkuverum.  Mesta orkuþörfin er í Lima, þar sem iðnaðarframleiðslan er mest.

Landbúnaður hefur verið aðalatvinnuvegur þjóðarinnar um langan aldur, þótt þáttur hans hans í efnahagslífinu hafi dvínað eftir síðari heimsstyrjöldina.  Rúmlega þriðjungur vinnuaflsins er enn þá bundinn í landbúnaði, en afrakstur hans hefur ekki verið í takt við íbúafjölgunina og framleiðslan hefur minnkað síðan á sjöunda áratugnum.  Perú verður að flytja inn mikið magn af korni (hveiti, hrísgrjónum og maís), grænmetisolíu, mjólkurvörum og kjöti til að fæða þjóðina.  Skortur á ræktanlegu landi stendur í vegi fyrir umbótum.  Mest er landbúnaðarframleiðslan í áveitudölunum í strandhéruðunum.  Þar er aðallega ræktaður sykurreyr, baðmull, hrísgrjón, maís, vínviður, ólífur og grænmeti.  Uppi í fjöllum er ræktanlegt land takmarkað og gæði jarðvegs rýr.  Þar eru aðallega ræktaðar kartöflur og korn (hveiti, maís, guinoa).  Í Amasónlægðinni er aðallega stundðaur sjálfsþurftarbúskapur, þótt Montanaindíánarnir hafi löngum ræktað kókójurtina til eigin nota og vöruskipta við fjallaindíánana.

Fiskveiðar.  Á sjötta og sjöunda áratugi 20. aldar jukust fiskveiðar gífurlega vegna mikilla gangna ansjósu, sem var unnin í fiskimjöl og lýsi til útflutnings sem dýrafóður.  Árið 1963 var Perú orðin mesta fiskveiðiþjóð heims miðað við tonnatölu.  Árið 1970 var metaflaár með rúmlega 12 miljóir tonna.  Ofveiði og El Nino, sem reið yfir 1971-72, ollu samdrætti í fiskveiðum.  Síðar á sama áratug og fram á hinn níunda batnaði ástandið, þótt ekki tækist að ná fyrri stöðu.  Aukin áherzla er lögð á fiskveiðar og vinnslu til manneldis innanlands og til útflutnings.  Skógarhögg og timburvinnsla er aðallega stunduð í Montana (Selva).  Margar nýtanlegar trjátegundir vaxa á Amasónsvæðinu en oft er erfitt að komast að þeim og óttinn við umhverfisspjöll hefur dregið úr nýtingunni.

Iðnaður.  Flestar verksmiðjur landsins eru á Stór-Limasvæðinu, þótt ríkið hafi lagt áherzlu á dreifingu iðnaðar um landið.  Talsvert er um samsetingarverksmiðjur, s.s. fyrir bíla og heimilistæki.  Stór hluti neyzluvöruframleiðslunnar fer fram í litlum verksmiðjum, sem starfa á svarta markaðnum.  Ríkið leggur áherzlu á að auka hlut iðnaðar í vergri þjóðarframleiðslu, þannig að hann er í örustum vexti atvinnugreina landsins.  Kapp er lagt á að þjóðin verði sjálfri sér næg á sem flestum sviðum iðnaðar, þannig að hressilega er ýtt á eftir framleiðendum olíuvöru, vefnaðar, matvæla, stáls, sements, tilbúins áburðar og efnavöru.  Margar þessara verksmiðja voru þjóðnýttar eða nutu sérstakrar skattameðferðar og verndartolla á áttunda áratugnum.  Viðleitni ríkisstjórna landsins á þessum vettvangi hefur ekki borið tilskilinn árangur.

Fjármál.  Helztu fjármálastofnanir landsins eru ríkisreknir bankar, sem stýra útlánum, viðskiptum með gjaldeyri og reglum um gjaldeyrismál.  Stefna ríkisins beinist aðallega að lækkun verðbólgu og erlendra skulda, sem hafa vaxið þjóðinni yfir höfuð síðan um miðja 20. öldina.  Aðalbankarnir eru seðlabankinn, Landsbankinn og Þróunarbankinn.

Viðskipti.  Erlend viðskipti hafa verið grundvöllur efnahags landsins síðan á nýlendutímanum.  Landsmenn hafa alla tíð verið háðir innflutningi fullunninnar vöru en ríkisstjórnir landsins hafa beitt sér fyrir breytingu á þessu sviði með því að styrkja innlendan iðnað án mikils árangurs.  Allt frá sjötta áratugnum hefur aðalinnflutningurinn verið matvara, neysluvörur og tól og tæki fyrir iðnaðinn.  Olíuvöruinnflutningurinn á áttunda áratugnum vóg þungt í heildarinnflutningnum en aukin innlend framleiðsla, einkum á Amasónsvæðinu, snéri dæminu við, þannig að Perúmenn fóru að flyta út olíu og olíuvörur í kringum 1980.  Aðrar mikilvægar útflutningsafurðir eru hrá- og unnir málmar (kopar, silfur, blý og sink) og landbúnaðarafurðir (baðmull, sykur og kaffi).  Allt frá sjöunda áratugnum hefur útflutningur fiskimjöls verið mikilvægur.

Aðalviðskiptaland Perú eru BNA (u.þ.b. þriðjungur inn- og útflutnings).  Vestur-Evrópulönd og Japan koma næst í röðinni.  Önnur viðskiptalönd eru nágrannalöndin.  Árið 1969 varð Perú aðili að fríverzlunarsambandi Andesríkja en efnahagsvandamálin hafa komið í veg fyrir að stefnu sambansins hafi verið framfylgt.

Samgöngur.  Andesfjöllin og flókið vatnakerfi Amasónlægðarinnar gera Perúmönnum erfitt fyrir í samgöngumálum.  Eina samfellda kerfin eru vegakerfið og flugsamgöngurnar.  Járnbrautakerfin tvö hafa ekki verið samtengd og samgöngur á sjó byggjast á áætlunum alþjóðlegra skipafélaga.  Umferð á ánum á Amasónsvæðinu er ekki mikilvæg vegna hinna miklu vegalengda og strjálbýlis.  Þjóðvegir liggja frá norðri til suðurs og út frá þeim til austurs yfir Andesfjöllin.  Mikilvægastur er Pan American-þjóðvegurinn, sem liggur meðfram ströndinni frá Ekvador til Síle.  Annar meginþjóðvegur tengir Lima við Síle um Andesfjöllin.

Aðaljárnbrautin byrjar í Callao á ströndinni í grennd við Lima og liggur yfir Andesfjöllin (hæst 4760m).  Hún tengist hliðarsport til Cerro de Pasco, sem þjónar námuvinnslunni á því svæði.  Lengri járnbraut, Suðurbrautin svokallaða, þjónar Cuzco, Arequipa og öðrum borgum.  Nokkuð af umferðinni um hana hefst í Bólivíu.  Callao við Kyrrahafið er stærst margra hafnarborga landsins.  Iquitos við Amasónfljótið, u.þ.b. 3780 km frá árósunum, er aðalhafnarborgin í austurhlutanum.

Fjöllótt landslag Perú krefst mikillar samgangna í lofti, þótt þær séu ekki með öllu hættulausar.  Afskekktir staðir í þéttum regnskógunum og til fjalla eru mjög háðir þeim.  Atvinnuflut hófst í landinu árið 1928 og innanlandsfélög starfa við hlið margra erlendra.  Jorgo Chávez millilandaflugvöllurinn við Callao er mikilvægasti flugvöllur landsins.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM