Íberíuskagi Spánn Portúgal,


ÍBERÍUSKAGI


.

.

Utanríkisrnt.

Booking.com

Íberar voru meðal forsögulegra þjóðflokka á Suður- og Austur-Spáni, sem léðu síðar öllum skaganum nafn.  Keltneskir þjóðflokkar komu í bylgjum frá 8.-6. öld f.Kr. og settust aðallega að í norður- og miðhlutum Spánar, þrengdu sér inn í Portúgal og Galisíu, en létu landsvæði innfædda bronsaldarfólksins, Íbera, í óáreitt.  Grískir landfræðingar gáfu þeim þetta nafn, líklega eftir ánni Ebro (Iberus), en á dögum gríska sagnfræðingsins Herodotus (uppi um miðja 5. öld f.Kr.) náði það til allra þjóðflokka, sem bjuggu milli ánna Ebro og Huelva og töluðu líklega skyld tungumál og áttu menningu óskylda íbúum norður- og versturhluta skagans.  Á norðaustanverðri Miðsléttunni, í Katalóníu og Aragon var blanda fólks af keltnesku og íberísku kyni.

Bastetanifólkið í Almeríu og fjöllum Granada, sem klassískir höfundar töldu meðal íberískra ættbálka, var áhrifamest og mikilvægast.  Ættbálkarnir vestan landa þeirra voru yfirleitt nefndir Tartessíar eftir nafninu Tartessos, sem Grikkir gáfu landsvæðinu.  Turdentanifólið við ána Guadalquivir voru voldugastir þessara ættbálka.  Ættbálkarnir í norðaustri og á ströndum Valensíu urðu fyrir verulegum menningaráhrifum frá Grikkjum, sem bjuggu í Emporion (nú Ampurias) og á Alicante-svæðinu en ættbálkarnir, sem bjuggu í suðausturhlutanum urðu fyrir áhrifum frá Fönikíumönnum, sem stunduðu verzlun í nýlendum sínum Malaca (Málaga), Sexi (Almuneca), og Abdera (Adra).  Þar náðu Karþagómenn yfirráðum síðar.

Á austurströndinni virðast íberskir ættbálkar hafa safnast í byggðir kringum sjálfstæð borgríki.  Í suðurhlutanum voru konungsríki og El Carambolo-fjársjórðurinn (Sevilla) er talinn hafa tilheyrt konungi Tartessos.  Trúarlegir helgistaðir hafa verið uppspretta styttna úr bronsi og terrakottó, einkum í fjalllendi.  Alls konar leirmunir með handbragði Íbera hafa fundizt.  Erlendir leirmunir hafa fundizt í Suður-Frakklandi, á Sardiníu, Sikiley og í Afríku.  Grískir munir eru algengastir.  Hin fagra brjóstmynd La dama de Elche sýnir hefðbundinn höfuðbúnað og skartgripi en einnig klassísk áhrif.  Efnahagur Íbera byggðist á landbúnaði, námugreftri og málmvinnslu.

Íberska tungan er óskyld evrópskum tungumálum og var töluð fram á upphaf rómverskra tíma.  Meðfram austurströndinni var hún einnig ritmál með 28 stöfum, sumum úr grísku og fönikísku en flestir af ókunnum uppruna.  Margar áletranir eru enn þá til.  Ekki hefur tekizt að komast til botns í þessu ritmáli, ef undan eru skilin nokkur staðanörn á sleginni mynt frá mörgum borgríkjum.  Íberar héldu ritmáli sínu þar til Rómverjar komu til sögunnar, þegar latneska starfrófið var tekið upp.  Löngum álitu sagnfræðingar, að tungumál baska væri komið af tungu Íbera, en nú hallast þeir helzt að því, að þau séu óskyld.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM