Kyrrahaf II,

II, III, IV, V Norður < Kort > Suður TSUNAMI

KYRRAHAF II
.

.

Utanríkisrnt.

Eyjar Kyrrahafsins.  Eyjarnar í vesturhluta Kyrrahafs, m.a. Aleut-, Kúril- og Ryukyuseyjar, Tævan, Filipseyjar, Indónesía, Nýja-Gínea og Nýja Sjáland, eru skyldar nærliggjandi meginlöndum.  Jarðfræðilega er þær að hluta úr seti en að meginstofni líkjast þær strandfjöllum þeirra.  Mörkin milli slíkra eyja og fjölda annarra eyja í Kyrrahafinu er „andesítlínan”, sem er mjög eldvirk og teygist frá Aleut-eyjum í norðri suður til Yap- og Palau-boganna.  Þaðan heldur hún áfram til austurs um Bismarck-, Salómons- og Santa Cruz-eyjar og aftur til suðurs um Samóa-, Tonga-, Chatham- og Macquarie-eyjar til Suðurskautsins.  Innan þessa beltis eru eyjarnar úr blágrýti.  Eyjarnar liggja mjög dreift um Kyrrahafið en þó aðallega milli hvarfbauganna og mikill fjöldi þeirra er í Vestur-Kyrrahafi.  Nyrztu eyjakeðjurnar eru tengdar Hawaii-hryggnum.  Hawaii-eyjaklasinn nær yfir u.þ.b. 2000 eyjar, þótt nafngiftin nái aðeins yfir smáhluta þeirra allraaustast.

Hinn mikli fjöldi smáeyja í Míkrónesíu er aðallega norðan miðbaugs og vestan 180° lengdarbaugsins.  Flestar þeirra eru kóraleyjar og helztu eyjaklasarnir eru Mariana-, Marshall-, Karólínu-, Kiribati- (Gilbertseyjar) og Tuvalu-eyjar (Ellice-eyjar).  Sunnan Míkrónesíu er Melanesía, sem nær að mestu yfir litlar kóraleyjar.  Stærstu eyjar Kyrrahafsins eru nokkurs konar meginlandseyjar, s.s. Nýja-Gínea.  Aðaleyjar Melanesíu eru Bismarkeyjar, Salómonseyjar, Vanuatu (Nýju-Hebrides-eyjar), Nýja-Kaledónía og Fiji-eyjar.  Pólynesía nær m.a. yfir Hawaii, Fönixeyjar, Samóa, tonga, Cook-eyjar, Félagseyjar, Tuamotu og Marquesa-eyjar.

Jarðfræði.  Niðurstöður margs konar rannsókna á jarðskjálftum, eldsumbrotum, aðdráttarafli og segulmælingum benda til jarðskorpuhreyfinga og flekareks.  Eyjabogar Kyrrahafsins eru taldir eiga uppruna sinn að rekja til reks Evrasíu- og Ástralíuplatnanna yfir Kyrrahafsplötuna.  Gífurleg fellingamyndun og misgengi meðfram eldvirka beltinu í Vestur-Kyrrahafi eru órækur vitnisburður mikilla jarðskorpuhreyfinga.  Milli meginlands Asíu og eyjanna liggja djúpir álar í fellingamynduninni og bogadregnir eyjaklasarnir eru hæstu brúnir hennar.  Þar er jarðskorpan opnust og veikust og því eru flest virk eldfjöll á eyjunum eða í grennd við þær á flekamótunum.

Kyrrahafsflekinn hrekst til vesturs, þar sem hann hverfur undir meginlandsfleka Norður- og Suður-Ameríku og myndar fellingafjöll meðfram jarðrinum (Klettafjöll, Andesfjöll) og gífuleg brotabelti með jarðskjálftum (San Andreas).  Botn Norðaustur-Kyrrahafsins er sérstakur vegna austur-vestur brotabeltanna.

Flattypptu neðansjávareldfjöllin (guyots) og eyjar Kyrrahafsins eru meðal athyglisverðustu jarðmyndana í heiminum.  Eyjarnar hafa að mestu myndast við upphleðslu kóralla.  Þrjár aðalmyndanir kóralrifja, þ.e. jaðarrifja, risarifja og hringrifja, og flötu eldfjöllin á sjávarbotni norðan og sunnan hitabeltisins eru skýrð í kenningum Darwins um hægfara sig og að hluta til einnig með flekahreyfingum.

II, III, IV, V


.

 TIL BAKA        Ferðaheimur - Garðastræti 36 - 101 Reykjavik - info@nat.is - Heimildir         HEIM